HOME | BALITA | OPINYON | LATHALAIN | ISPORTS

Tignan muna ang nakaraan, huwag agad husgahan

“Don’t judge a book by it’s cover.” Iyan ang madalas na sinasabi ng mga tao kapag sila’y may nakikilalang bago. Minsan kasi ay hinuhusgahan natin agad ang mga nakikita o nakakasalubong nating tao base sa kanilang kilos, trabaho, okaya’y sa kanilang pananamit. Kung tutuusin, hindi nga dapat natin ito ginagawa at isa ito sa mga toxic trait na hindi natin maiwasang gawin, aking aaminin, ginagawa ko rin ito minsan. Tiyak ako na lahat tayo ay nakapanood na ng kahit isang episode ni Dhar Mann, ang kaniyang mga short films at palabas ay madalas tungkol sa ganitong mga bagay. 

Mayroong mga tao na kung umasta ay matatawag natin na “masungit” o “nonchalant” pero hindi natin alam na minsan, may nakaraan sila na ayaw na nilang maulit at balikan kaya naman umiiwas sila sa mga tao bilang kanilang “defense mechanism”. Mayroon akong kilalang isang tao, isa siyang janitor na isang high school. Iniisip mo siguro ngayon na hindi siya nakapagtapos ng pag-aaral kaya ngayon janitor siya sa isang high school, hindi ba? Ang masasabi ko lang, nagkakamali ka. Maniniwala ka ba kapag sinabi ko na dati syang parte ng misyon na nakapagpadala ng tao sa buwan? 

Ang kaniyang pangalan ay Maury Forrester, pitumput-pitong taong gulang at dating isang electromechanical designer, isa siya sa mga tumulong at naging parte ng pagd-disenyo sa mga kagamitan na ginamit sa proyektong Saturn at Apollo na kung saan alam nating lahat na nasa proyektong ito si Neil Armstrong, ang unang tao nakatapak sa ating buwan. Nakakamangha, hindi ba? Sinong mag-aakala na isa siya sa mga dahilan kung bakit nangyari ang proyektong iyon. Hindi ba’t isang storyang nakakamangha? 

Ngayon, kung itatanong mo naman kung bakit siya naging janitor, ito ang dahilan. Noong taong 2014, si Forrester ay nastroke, ngunit hindi talaga alam ng mga doctor ang totoong dahilan. Para sa kaniya, ang pangyayaring ito ay nakakahiya ngunit kung nais niya na patuloy na mabuhay, kailangan pa rin niya na magtrabaho kahit ganoon ang kaniyang kalagayan. Dapat talaga ay pang-exercise lamang ang trabaho para sa kaniya ngunit lumipas ang mga buwan at napamahal na siya sa mga studyante sa high school na kaniyang pinagta-trabahuhan. “They’re happy to see me and I’m happy to see them. I’ve gotten to care very much for them,” sabi ni Forrester sa isang interview. 

Sinabi niya pa nga na minsan, sinasabihan siya ng mga studyante ng “I love you,” na kaniya namang ikinasasaya. sa parehas na interview, tinanong si Forrester kung magkakamilagro at pwede na siyag bumalik sa kaniyang dating trabaho, ano ang gagawin niya. “I can’t say that I would give this up,” walang pag-aalinlangan niyang sinagot. Ang istorya na ito ni Maury Forrester na ito ay isang tamang halimbawa ng katagang “Don’t judge a book by it’s cover.” Hindi natin alam ang nakaraan ng isang indibidwal kaya dapat lang na hindi natin sila husgahan base lamang sa kanilang panlabas na istilo.  

Dapat bang ipasa sila ng elementarya?

“Galingan mo magbasa.” “May ginagawa ka? Mag-aral ka na magbasa bago ka pumasok sa elementarya.” Iyan ang mga madalas na bukambibig ng mga nakakatanda sa akin nuong ako’y bata pa. Sabi nila na maliban sa pagsusulat, kailangan mo rin matutong magbasa dahil isa ito sa mga pangunahing pangangailangan ng isang tao upang makapag-aral at kapag sila’t tumanda, makapagtrabaho. Mayroon pa nga atang polisiyang “No read, no write” ang DepEd noon at ngayon ay “No read, No pass”. Madalas, sa mga simpleng trabaho ay requirement ang pagbabasa upang matanggap ka. 

Sa Quezon City, mayroong isang eskwelahan doon na kung saan bawat level ay mayroong isang pangkat, ang pangkat David. Nasa pangkat na ito ang mga batang hindi marunong magbasa at magsulat. Ibig sabihin, wala silang ibang tinuturo sa mga studyanteng ito kundi ang magbasa. Ang kinaibahan nga lang, hindi elementarya ang eskwelahang ito kundi secondarya. Ang eskwelahang ito ay ang Sauyo High School sa Quezon City. Tama ang iyong nabasa, isang high school na mayroong pangkat para lamang sa mga studyanteng nakakapasa ng elementarya ngunit hindi naman pala marunong magbasa. 

Hindi sa tinatamad ang mga batang ito noong sila’y nasa elemtearya dahil lahat sila ay may istorya. Halimbawa nito ay ang batang si Louie, dose anyon at nasa baitang 7 na. Ang istorya kasi niya ay katapos ng kaniyang mga klasi ay imbis na mag-aral, dumidiretso siya sa tambakan upang mangalakal dahil makatutulong na raw siya sa kaniyang pamilya kahit na maliit lamang ang kaniyang kinikita.  

Isa pang halimbawa ay si Jack na nasa Grade 8 ng paaralan. Noong siya’y nasa elementarya, minsan ay hindi siya nabibigyan ng baon ng kaniyang mga magulang kaya naman lumiliban nalang siya ng klasi. Ngunit, sa likod ng kaniyang mga kilos, may isang batang gustong matuto. At dahil sa suporta na kaniyang nakuha mula sa kaniyang mga magulang at mga guro, natuto pa rin si Jack na sumulat at magbasa. 

Marahil ay may mga taong magtatanong, paano sila nakapasa kung may polisiya ang DepEd na “No read, no pass”? At bakit hindi sila marunong magbasa’t magsulat? Sino talaga ang may kasalanan bakit nangyari ito? Ang kanilang mga magulang ba na dapat nagtuturo sa kanila papunta sa tamang landas? Ang kanilang kalagayan sa buhay o ang kanilang mga guro na dapat ay nagtuturo sa kanila? Sino nga ba at sino ang may alam? 

Iwasan na, habang

maaga pa!

Panahon na at uso na naman ang HFMD o Hand, Foot, and Mouth Disease sa kalagayan ng panahon ngayon sa ating bansa. Ang Hand, Foot, and Mouth Disease ay isang virus na nagc-cause ng lagnat, sakit sa bibig at pantal-pantal sa kamay, paa at iba pang parte ng ating katawan. At sa ating lalawigan, Pampanga, mayroon nang 11 na nadetect na kaso ng sakit na ito. Dapat tayo ay palagi nang mag-ingat, kung namang nag-iingat ka na, pakaingatan mo pa. 

Halina, hati-hatiin nating ang mga impormasyon na dapat mong malaman tungkol sa HFMD. Iilan sa mga paaran kung paano ito naipapasa ay kapag nadikit ka sa laway, sipon, dura, o plema ng isang taong may sakit. Isa pa rito ay kapag umubo o bumahing sa direksiyon mo ang isang taong contaminated. Pwede rin itong mapasa kapag ikaw ay nalantad sa dumi ng tao na may impeksiyon. At ang panghuli, ang pagdikit sa mga laruan, utensil, o iba pang bagay na nagtataglay ng virus. 

Dumako naman tayo sa mga sintomas ng HFMD, magsisimula ang sintomas sa lagnat, pananakit ng lalamunan, at kawwalan ng ganang kumain. Idagdag mo pa ang rashes, madalas ay lumilitaw ang mga pulang pantal na ito sa palad ng kamay, talampakan, at minsan, pati sa pwet. Pwede rin maranasan ng isang taong may HFMD ang pagkakaroon ng maliliit na sugat sa bibig na maaaring masakit kapag nahahawwakan o biglang nakakagat kapag ngumunguya tayo o nagsasalita. Para naman sa mga bata, ang kanilang biglang pagkawala ng gana at pagiging matamlay ay maaaring sintomas ng HFMD. Kung mararanasan ang mga sintomas na ito, kumonsulta agad sa doktor upang habang maaga pa, maagapan at maiwasan ang nasabing sakit bago pa ito lumala. 

Ngayon naman, ating tuklasin ang mga bagay na ating maaaring gawin para maiwasan ang HFMD. Dapat ay palagi tayong maghugas ng kamay anuman ang ating gagawin. Iwasan ang pagpapahiram ng mga personal na kagamitan na ating dinidikit sa balat natin. Palaging linisin ang iyong kapaligiran at kung ikaw ay inuubo o babahing, dapat mong takpan ang iyong bibig nang hindi ka na makahawa pa. Para sa mga bata, dapat natin silang turuan ng proper hygiene para masanay na sila at maging ligtas. At ang panghuli, palaging kumain ng mga masusustansiyang pagkain at umiwas sa mga matataong lugar dahil hindi natin maiiwasan ang mga taong may sakit sa mga matataong lugar. 

HOME | BALITA | OPINYON | LATHALAIN | ISPORTS

Onic pinabagsak ang Liquid; M6 trophy naibulsa

Naisikwat ng Onic Philippines kampeonato sa M6 World Championship matapos nilang paluhurin ang Team Liquid Indonesia nung ika-15 ng Disyembre nakaraang taon.

Sinigurado ng Onic na hindi na makakabawi pa ang Team Liquid dahil kanilang ipinamalas ang mala-kidlat na atake sa bawat team fight dahilan upang sila ay manalo.

Napagtagumpayan naman ni Faviann ang unang turtle matapos ang pakikipagbakbakan kay Brusko ng FNOP.

Nagiinit na ipinamalas ng bawat koponan ang kanilang opensa sa unang team fight at nakapaglista ng First Blood ang Liquid galing kay Faviann.

Binawian ng Onic ang Liquid at kumuha ng isang kill sa unang clash, habang napasakamay naman din nila ang Ikalawang turtle at pumaslang ng tatlong manlalaro ng Liquid.

Nilampaso nalang ng Onic ang Liquid gamit ang kanilang nagiinit na opensa hanggang sa makapasok na ang Onic sa base ng Liquid.

Sa huli, bigo nang makabawi pa ang Liquid dahil tuluyan na silang unti-unting tinutulak ng Onic papasok sa kanilang base.

Tuloy-tuloy ang bakbakan hanggang sa huli ngunit hindi na nakabawi pa ang Liquid at tuluyan ng pinaluhod ng Onic sa Kill score na 16-14.

Waltert pinaluhod si Eala; Panalo sa WTA Singapore Open naibulsa

Sinigurado ni Simona Waltert na siya ang karapat-dapat para maipanalo ang WTA Singapore Open 2025 matapos niyang durugin si Alex Eala nung ika-26 ng Enero na sumiklab sa Singapore.

Pinaulanan ng malalakas na hampas ni Waltert si Eala sa pagtapak ng filan set at agarang nagpabaun ng dalawang mala-bulalakaw na tira.

Animo’y nakawalang tigre sa opensa ang ipinakita ni Waltert at matagumpay na naisikwat ang dalawang magkasunod na sets susi upang umarangkada kontra kay Eala.

Binawian at napagtagumpayan naman ni Eala ang ikatlong set sa nagpaulan ng malulupit na tira dahilan upang mahirapan si Waltert sa pagsalo at pagdepensa.

Pinulbos naman ni Waltert si Eala sa ika-apat na set at ginamitan ng agresibong opensa si Eala at matagumpay na naitarak ang bandera.

Muling napasakamay ni Waltert ang sumunod na set matapos siyang makipagpalitan ng mga nagiinit na tira kay Eala.

Kumamada agad ng 30 puntos si Waltert subalit agaran naman itong naitabla ni Eala, bagamat naitabla bigo parin si Eala upang maibulsa ang ika-limang set.

Sa huli, namayagpag parin si Waltert at matagumpay na naibulsa ang panalo at tuluyang pinaluhod si Eala sa set score na, 6-2.

Pagkabigo ni Eala na umarangkada sa Singapore Open, usapin ngayon

Matapos ang bigong pakikipagbakbakan sa Swiss Tennis Star Simona Waltert, bigo nang umarangkada pa si Eala sa Singapore Open 2025 at ikinalungkot ito ng maraming Pinoy.

Nakakalungkot man, ngunit kailangang tanggapin ang pagkatalo dahil mayroon pang mga susunod na pagkakataon si Eala upang bawiin ang inaasam-asam na panalo at pag arangkada sa mga susunod pang mga patimpalak.

Inaasahang babalik si Eala sa susunod na Singapore Open at inaahasan din na kaniya itong paghahandaan at upang mapagtagumpayan na umarangkada.

Bagamat muling nabigo, maraming Pilipino parin ang patuloy na sumusuporta kay Eala at handang susuporta para sa mga susunod na patimpalak. Magpapatuloy parin si Eala na ipresenta ang ating Bansa kung tayong lahat ay susuporta.

Buhayin natin ang loob ng Tennis Star upang magpatuloy siyang lumaban para sa ating Bansa. Sa ngayon, hindi pa natin alam kung maipapanalo nga ba ni Eala ang mga susunod na laban. Ngunit kung ikaw ay tatanungin. Susuportahan mo parin ba ang ating pambato?

HOME | BALITA | OPINYON | LATHALAIN | ISPORTS

---

Pagtuturo ng CSE, Binatikos

Dapat pa bang pag-aralan ang CSE?

Tignan muna ang nakaraan, huwag agad husgahan

Onic pinabagsak ang Liquid; M6 trophy naibulsa

HOME | BALITA | OPINYON | LATHALAIN | ISPORTS

Pagtuturo ng CSE, Binatikos

Kinwestyon sa Kamara ang pag-aaral ng Comprehensive Sexuality Education (CSE) sa mga bata noong ika-16 ng Enero, taong kasalukuyan.

Ayon sa Department of Education, ang pagtuturo ng CSE sa mga paaralan ay nakaangkala sa reproductive health law o DepEd Order No. 31 na inilunsad noong 2018.

Samantala, sa ilalim ng RH law hanggang 10-19 taong gulang ang bibigyan ng kaalaman sa CSE na kung saan dumami ang maagang pagbubuntis at tumaas ang kaso ng HIV.

Sa pahayag ni Representative Zia Alonto Adiong, “we need to go as early as 5-6 years old and teach them reproductive health and gender sensitivity”

Dagdag pa rito, “for the sensitivity for early education it’s not actually the actual sexuality is but are foundational knowledge like for identitying their body parts”

Sinabe naman ng DepEd na kinder pa lamang ay binibigyan na ng pundasyon ng kaalaman sa CSE.

Sa kabilang dako, ikinababahala ng grupo ang pumasa sa Adolescent pregnancy prevention bill sa kamara noong nakaraang taon na nasa second reading na sa senado ngayon.

Bagong SHS Curriculum, nais ipatupad sa SY. 2025-2026

Magsisimula na ang pagdedeklara ng bagong kurikulum para sa senior high sa taong panuruan 2025-2026.

Ayon kay Educational Secretary Sonny Angara, unti unting implementasyon ang gagawin upang makapag-adjust ang mga paaralan.

Dagdag pa niya, sa ilalim ng bagong kurikulum ang mga pangunahing asignatura ng Grade 11 at Grade 12 ay mababawasan mula 15 magiging 5-7 na lamang.

Kabilang sa mga maiiwan na asignatura ay ang communication, filipino history, math at science.

Samantala, nag-organisa ang Department of Education (DepEd) ng isang national task force para magsagawa ng pagsusuri sa pagpapatupad ng SHS program sa parehong DepEd at non-DepEd schools noong 2023.

Inilunsad ng DepEd ang unang rebisadong K-10 curriculum ng K-12 program noong Agosto 2023.

Proyekto na media and information literacy, Inilunsad

Nagdeklara ang UP Department of Journalism ng media and information literacy project upang palawakin ang kaalaman ng mga estudyante sa larangan ng pamamahayag noong ika-6 ng Oktubre taong 2023.

Kabilang dito ang ilang mga batikang broadcast journalist na tatalakay sa basic journalism, misinformation, disinformation at fact checking.

Samantala, kasama sina GMA Integrated News anchors and reporters, Ivan Mayrina, Mariz Umali, Connie Sison at State of the Nation Anchor Atom Araullo.

Sa pahayag ni UP Department of Journalism Chairperson at GMA Public Affairs Host Kara David,tutulungan nila ang mga guro sa pagtuturo ng media and information literacy sa Senior High School.

Sa kabilang dako, sang ayon ang USAID o US Agency for International Development sa proyekto sa pamamagitan ng initiative for media freedom.

HOME | BALITA | OPINYON | LATHALAIN ISPORTS

Tropang Giga pinaluhod ang Beermen; Matagumpay na umarangkada sa ikalawang puwesto

Dinagundong ng TNT Tropang Giga ang depensa ng San Miguel Beermen sa kanilang tunggalian nung ika-26 ng Enero na sumiklab sa Ynares Sports Arena, Pasig dahilan upang umakyat sa ikalawang puwesto ang TNT sa PBA Commissioner’s Cup standings.

Mainit na sinimulan ni Don Trollano ang huling kwarter ng laban at matapang na sinugod ang depensa ng Beermen at ipinamalas ang driving lay-up na sinundan naman ng three point shot ni Juami Tiongson dahilan upang makapagtala ng 5-0 run sa simula ng ika-apat na kwarter.

Hindi naman nagpahuli si June Mar Fajardo sa kaniyang jumper kontra sa depensa ni Williams Kelly sa baba ng ring, ata agaran namang sumagot si Jayson Castro ng driving lay-up.

Nagsagutan ng lay-ups at three points ang dalawang koponan sa kalagitnaan ng huling kwarter subalit mas marami ang naipasok ng Tropang Giga at tuluyang pinaluhod ang Beermen sa iskor na, 115-97.

Nagpaulan ng maiinit na tres si Calvin Oftana ng Tropang Giga sa simula ng ikatlong kwarter habang sinasabayan ng mga dumadagundong na lay-ups ni Roger Pogoy.

Kumana ang Tropang Giga 31 puntos sa ikatlong kwarter habang napako naman ang San Miguel sa 21 puntos, at tinapos ni Poy Erram ang kwarter sa isang driving lay-up na may iskor na, 87-70.

Lumamang ang San Miguel sa simula ng ikalawang kwarter at matagumpay na bumira ng 30 puntos habang 25 lamang sa TNT.

Bagamat lumamamg ang Beermen sa opening quarter, nanaig parin ang mala tigreng opensa ng Tropang Giga at pinakain ng alikabok ang nanghihinang depensa ng Beermen at tinapos ang kwarter sa iskor na 31-19.

Zus Coffee pinulbos ang Capital 1; Panalo sa PVL AFC Preliminaries naisikwat

Nanaig ang Zus Coffee Thunderbelles sakanilang pakikipag-tunggali kontra Capital 1 Solar Spikers sa PVL AFC Preliminaries nung ika-25 ng Enero na sumiklab sa PhilSports Arena.

Natapos ang tunggalian sa isang dumadagundong na spike ni Julia Angeles at matagumpay na naipatumba ang depensa ng Solar Spikers.

Agarang naglista ng 2 puntos ang Thunderbelles matapos ang dalawang mahahabang rally hanngang sa umabot ng 5 puntos, subalit nagpainit ang Solar Spikers at matagumpay na naitabla ang iskor, 5-5.

Tumaob ang depensa ng Solar Spikers matapos iparanas ng Thunderbelles ang mala-kidlat na opensa at naglista ng 6-0 run at lumobo ang kalamangan sa walo, 21-13.

Nagpatuloy ang agresibong opensa ng Thunderbelles hanggang sa tulyang nanaig habang bigo ng makabawi pa ang Capital 1 at lumuhod sa set score na, 3-0 (31-29, 25-15, 25,15).

Mahaba-habang rally ang naganap sa opening set at nagtagal pa ng ilang minuto dahilan upang umabot ang iskor na, 31-29.

Pinangunahan ni Thea Gagate ang depensa ng Thunderbelles habang hawak naman ni Gayle Pascual ang agresibong opensa dahilan upang mapasakamay nila ang unang set.

Matagumpay muling naitarak ng Thunderbelles ang kanilang bandera sa ikalawang set at bumira ng 10 puntos na kalamangan at mabilisang tinapos sa iskor na, 25-15.

Solar Spikers aarangkada paba sa PVL?

May pag asa paba na pumasok sa PVL playoffs ang Capital 1 Solar Spikers? Sa ngayon, hindi natin masasabi na kanilang makakayanan na makapasok sa playoffs sapagkat isa palang ang kanilang naipapanalo ngayong season.

Sa pagkatalo nila sa Thunderbelles nung isang araw, hindi parin sila umangat at mas naging mababa ang kanilang baraha na may 1 win 6 lose, habang ang kanilang kasunod na Farm Fresh Foxies ay may 3 wins 4 lose sa baraha.

Laging matapang na pinangungunahan ni Marina Tushova ang Solar Spikers bawat laban bilang isang outside hitter. Sa kasalukuyan, siya ang pinaka-epektibong manlalaro ng Solar Spikers.

Makakaabot ng playoffs ang Solar Spikers kung lahat ng manlalaro ay may dedikasyon at sumusunod sa mga coaches at mga staff.

Samantala, ang coach nila na si Rogelio Gorayeb ay laging binubuhay ang kanilang loob at pinapalakas ang diwa upang ang kanilang koponan ay makaabot sa playoffs at malasap ang kanilang inaasam-asam na kampyonato.

HOME | BALITA | OPINYON | LATHALAIN ISPORTS

Fake news, sandata ng panloloko sa karamihan

Nagdudulot ito ng malawakang pinsala, katulad ng isang lason na nakakaapekto sa maraming indibidwal. Isang maling impormasyon lang ay nagdudulot na ito ng pagkawatak-watak ng lipunan.

Hindi sapat ang pag-iimbestiga ng bawat indibidwal, dahil hindi naman lahat ay may sapat na kaalaman. Paano na lamang ang mga matatanda na madali maniwala? Kaya naman agad itong nag sasanhi ng maling impormasyon katulad na lamang ng mga vlogger at influencer na lumalabag sa batas.

Ang imbestigasyon ay tututukan ang transparency ng mga social media platforms na nag papalaganap ng maling impormasyon na nag papalinlang sa mga tao. Kaya naman papanagutan ito ng vloggers at influencer, katulad nalang na ipinakalat na disinformation sa pambansang seguridad, lalo na sa usapin ng hidwaan sa West Philippine Sea.

“Ang fake news ay lason na sumisira sa ating demokrasya. Hindi tayo titigil hangga’t mapanagot ang mga nasa likod nito at matiyak na may tamang proteksyon ang ating mga kababayan,” Saad ni solon.

Magsasagawa nga­yon ng executive briefing ang joint panel na binubuo ng Committees on Public Order, on Public Information, at Information and Communications Technology (ICT) na pangungunahan ni Sta. Rosa Rep. Dan Fernandez.“Ang mga Pilipino ay may karapatan sa katotohanan. Dapat protektahan natin ang ating mga kababayan laban sa mga maling impormasyong nagdudulot ng takot, kalituhan at pagkakawatak-watak ng ating lipunan,” sabi ni Fernandez.

Ang fake news ay Isang matinding kapahamakan ang maidudulot dahil maaaring mag sanhi ng pag kawatak-watak,pag kalito, kawalang ng katiyakan at marami pang iba. Katulad nalang ng Isang kabataan na biktima ng cyberbullying at online harassment.

Sinabi ni Fernandez na tutukuyin din sa imbestigasyon ang mga butas sa batas upang matugunan ang mga isyu.

Nanawagan din ang solon sa publiko na huwag basta maniwala sa mga impormasyon na kanilang nakikita online at maging mapanuri.

Upang malaman kung peke ang mga ito.Tututukan din sa imbestigasyon ang mga panganib na dulot ng fake news sa mga ordinaryong Filipino, lalu na sa kabataan at marginalized na pangunahing biktima ng cyberbullying at online harassment.

Kung maaari ay huwag agad maniniwala, at tignan kung may sapat ba na ebidensiya o napatunayan kung totoo nga ba ito. Lalong lalo na sa social media hindi makasigurado kung totoo nga ba ito o gawa gawa lamang.

Yaman ng Pilipinas ay naragdagan pa

Ang Pilipinas ay isa sa mga may pinaka maraming isla. Ang Isla ay isa sa mga pinupuntahan na mga turista kung saan nag babangka sila, naglalangoy, nag lilibot at marami pang iba.

Ayon sa NAMRIA, nadagdagan ang opisyal na bilang ng mga isla mula sa kinilalang 7,107 ay naging 7,641 matapos ang isinagawang masusing pag-aaral.

Gumamit ang ahensya ng high-resolution satellite imaging na Interferometric Synthetic Aperture Radar (IFSAR) at nagresulta ito sa pagkatuklas ng nadagdag na 534 na isla.

Pero ayon sa mga ito, ang kanilang natuklas na Isla ay karamihan ay maliliit at walang naninirahan.

Kahit maliit ito kung marami namang likas na yaman ay tiyak na maraming turista ang pupunta dito para mag lakbay at mag camping.

Pangunahing ahensya ng Pilipinas ang NAMRIA sa pagsasagawa ng mapping at pagbibigay ng impormasyon tungkol sa mga likas na yaman ng bansa.

Para sa gayon, malaman ng mga turista kung ano anong lugar ang pwede nilang lakbayin. At kung anong likas na yaman ang makukuha dito.

Kay sarap tignan ang mga isla nakakarelax, pwedeng mag pahinga, mag lakbay, at mag bangka. Iba talaga pag likas na yaman hinding hindi ka madidismaya.

Pilipinas, makikipag-tulungan sa interpol

Malinaw na mas gusto makipag ugnayan ng Pilipinas sa Criminal Police Organization (Interpol) kaysa sa International Criminal Court (ICC). Sa kasalukuyan iniimbestigahan ng ICC ang giyera sa droga ng gobyerno ng Pilipinas sa ilalim ng dating pangulong Rodrigo Duterte. Ang opisyal na bilang ng gobyerno para sa mga namatay sa giyera sa droga ay humigit-kumulang 6,200, bagaman iniulat ng mga organisasyon ng karapatang pantao na maaaring mas mataas ang bilang. Sa ganitong paraan, Kung mag sasanib sanib puwersa ang Pilipinas at interpol maaaring maalis ang war on drugs.

“Batay sa karanasan ng gobyerno, dapat laging iginagalang ang kahilingan ng Interpol, dahil ang Interpol ay nagbibigay din ng serbisyo sa atin sa ibang mga lugar, katulad nito. Kaya, iyan ang ibig sabihin ng komite,” sabi ni Bersamin sa pinaghalong Ingles at Filipino.

Diniin ni Bersamin na walang hurisdiksyon ang ICC sa Pilipinas, ngunit kung isusumite ng ICC ang kahilingan nito sa pamamagitan ng Interpol, susundin ito ng Pilipinas.

Habang hindi pa pinangalanan ng ICC ang sinumang indibidwal bilang mga suspek, itinuro ng ilan si Duterte bilang isang pangunahing tauhan, binabanggit ang kanyang mga pampublikong pahayag na pinagtatalunan ng mga kritiko na maaaring nag-udyok ng agresibong aksyon ng mga tagapagpatupad ng batas.

Sa isang pagdinig ng Senado noong 2024 tungkol sa giyera sa droga, inamin ni Duterte na sinabi niya sa mga pulis na bigyan ng pagkakataong lumaban ang mga tumatakas na suspek upang magkaroon sila ng dahilan upang barilin sila.

Sa aking palagay, unti-unti mawawasak ang war on drugs dahil sa pag tutulungan ng Pilipinas at Interpol.

---

HOME | BALITA | OPINYON | LATHALAIN ISPORTS

Maling balita, iwasang nating maniwala

Halos araw-araw ay nagi-scroll ako sa mga social media tulad ng Instagram at Facebook. Madalas nakakakita ako ng mga bali-balita tungkol sa artista, senado at minsan sa ating paligid. Dahil sa aking kuryusidad, binu-binuksan ko ang mga link na naka-attach sa mga post na ito at mapupunta ako sa isang website na hindi mapagkakatiwalaan. Madalas naman, sinesearch ko ang mga ito at napag-aalaman ko na fake news lang pala sila. Nagkalat na talaga ang mga fake news ngayon lalo na sa social media. Ngayon madali nalang ma-access ang social media, mas madali na ring gumawa ng mga kwento at marami sa mga tao ngayon ay mabilis nang maniwala. 

Kapag ang isang fake news ay napost at may isang naniwala at shinare niya, doon na nagsisimula ang pagkalat nito. Nagreresulta naman ito sa pagkasira ng imahe ng mga taong kasama o involved sa fake news na ito. Ang mga nagsisimula ng mga ganito, madalas ay mga vlogger. Lalo na kung sikat sila dahil ang kanilang mga fans, paniniwalaan ang lahat ng kanilang mga sinasabi dahil sa kanilang paghanga sa kanila. Sila naman ang sunod na magkakalat nito at lalaki nang lalaki hanggang sa may masira na tao na kabilang sa isyu na ito. Sa ibang pagkakataon, ang ganitong kalatan ng fake news ay umaabot sa kasuhan ng mga nagkalat at nagkakalat.  

Sagot naman ng Kamara sa problemang ito, kanila nang sisimulan ang pag-iimbestiga sa mga indibidwal na simula ng mga fake news na ito dahil isang matiniding panlilinlang sa publiko ang pagkakalat ng mga ganito. “Ang mga Pilipino ay may karapatan sa katotohanan. Dapat protektahan natin ang ating mga kababayan laban sa mga maling impormasyong nagdudulot ng takot, kalituhan at pagkakawatak-watak ng ating lipunan,” sabi ni Sta. Rosa Rep Dan Fernandez, ang mangunguna sa executive briefing joint panel na binubuo ng Committees on Public Order, on Public Information at Information and Communications Technology (ICT). 

Ating palaging tandaan na dapat nating iwasan ang pagkakalat ng maling balita dahil kapag napatunayan na tayo ay may kasalanan, matinding pananagutan ang ating haharapin at tayo rin ay makakasira ng kapwa. Huwag rin maniniwala agad-agad sa mga sabi-sabi at palaging maghanap muna ng mapagkakatiwalaan na source para matukoy kung ito ba ay totoo talaga upang hindi tayo mapahamak kung sakaling aksidente itong mashare at makalat sa iba pa.

Mga bagong isla,

natagpuan pa

Sa isang bansa, isa sa mga nag-aakit ng mga turista ay ang kanilang mga tanawin o kaya mga lugar na maaari mong puntahan upang makapagpahinga. Isa sa mga halimbawa nito ay ang mga isla. Ang mga isla ay parte ng ganda ng isang bansa. Mayroong mga bansa na walang isa, mayroong mga bansa naman na mayroong iilang isla lamang. Para naman sa iba, mayroon din na nabiyayaan ng mga mararaming isla. Isang halimbawa ng mga bansa na nabiyayaan ng mga isla ay ang ating bansang Pilipinas. 

Ang Pilipinas ay mayroong 7,641 na isla ayon sa pagsusuri ng National Mapping and Resource Information Authority (NAMRIA). Sa bilang na ito, nadagdagan pa nga dahil dati, 7,107 lamang ang mga bilang sa isla sa Pilipinas. Ibig sabihin, mahigit 500 ang mga islang nadagdag at nadiskubre. Sinong may alam? Baka nagtatago pa ang iba, baka marami pa sila at naghihintay lang na may makakita.  

Marami man ang mga bagong nadiskubre’t lumitaw, marami rin sa kanila ang maliliit lamang at walang naninirahan. Ang NAMRIA ay ang pangunahing ahensiya sa pagsasagawa ng mapping at pagbibigay ng impormasyon tungkol sa mga likas na bayan ng bansa kaya naman ating maaasahan ang mga impormasyong kanilang nilalabas at binabahagi sa atin. Ginamit ng nasabing ahensya ang isang high-resolution satellite imaging na Interferometric Synthetic Aperture Radar (IFSAR) kaya naman kanilang natuklasan ang idinagdag na 534 na isla. 

Hindi ba’t kay ganda’t kaakit-akit ang isang bansa kung alam mong marami itong tinatanging kayaman hindi lamang sa kanilang kultura kundi sa kanila na ring kapaligiran? Ngayong nadagdagan pa ang mga bilang na isla ng ating mahal na bayan, atin pa dapat itong paka-alagaan upang hindi masira at masayang ang biyayang ibinigay sa atin. Hindi man ganoon kalaki ang ating bansa, malaki naman ito pagdating sa ating likas na yaman. 

Tulong na handang ibigay

Hindi madaling balikan ang madilim na bahagi ng kasaysayan ng Pilipinas, lalo na ang mga kontrobersyal na taon ng kampanya laban sa droga. Ngunit noong Enero 25, 2025, nagbigay ng bagong direksyon ang pamahalaan. Ayon sa kanila, bukas ang bansa na tumulong sa International Criminal Court (ICC) sa pamamagitan ng Interpol, sakaling maglabas ito ng arrest warrants.

Mula 2016 hanggang 2022, umabot sa mahigit 6,200 katao ang napatay sa mga anti-drug operations, ayon sa datos ng pulisya. Pero ayon sa mga human rights groups, mas marami pa ang tunay na bilang ng mga biktima, kabilang ang mga napaslang sa extra-judicial killings. Ito ang naging ugat ng imbestigasyon ng ICC, na patuloy na tumutok sa mga posibleng paglabag sa karapatang pantao.

Bagama’t umatras ang Pilipinas mula sa Rome Statute noong 2019, nananatili ang hurisdiksyon ng ICC sa mga krimeng naganap mula 2011 hanggang 2019. At ngayon, sa kabila ng masalimuot na relasyon ng bansa sa korte, nagpapakita ng bagong pananaw ang kasalukuyang administrasyon. Ang kahandaan ng Pilipinas na makipagtulungan ay hindi lamang usapin ng batas. Isa itong pagkilala na may mga isyung kailangang harapin nang may bukas na puso at isipan. Sa pahayag ng gobyerno, nabibigyan ng pag-asa ang mga biktima at kanilang pamilya na maaaring makamtan ang hustisya.

Ang Pilipinas ay tulad ng isang isla sa gitna ng dagat. Madalas hinahampas ng unos, pero nananatiling nakatayo. Ang bukas na pakikipagtulungan sa ICC at Interpol ay simbolo ng pagbangon. Ito ay kwento ng isang bansang natututo, humaharap sa katotohanan, at patuloy na nagsusumikap maging mas mabuti para sa kanyang mga mamamayan. Ang hakbang na ito ay hindi lamang para sa mga nasa kasalukuyan. Ito ay para sa susunod na henerasyon, upang maipakita na sa gitna ng lahat ng unos, may liwanag na naghihintay para sa ating bayan.

---

HOME | BALITA | OPINYON | LATHALAIN ISPORTS

Pilipinas, handang makipagkapit-bisig sa Interpol

Makikipagtulungan ang Pilipinas sa International Criminal Police Organization (Interpol) kung hihilingin nito na tumulong sa imbestigasyon ng International Criminal Court (ICC) ukol sa war on drugs noong ika-25 ng Enero.

Ayon kay Executive Secretary Lucas Bersamin, “We have withdrawn, and the withdrawal is with in effect pero we have been very clear in our statements regarding this”

Ani pa, “If the ICC makes a move and courses the move through the Interpol, and the Interpol makes the request to us for the arrest or delivery of custody of a person subject to ICC jurisdiction, we will respond favorably”

Gayunpaman, iginiit ni Bersamin na wala namang klaro na sinabing nagcocoperate kaagad pero ang desisyon ng Interpol ay dapat irespeto.

Dagdag pa niya, pakikipagkaibigan ang tawag sa ganoon dahil nakikinabang din tayo sa Interpol sa ibang mga kaso at baka kung hindi sila paboran ay baka sa susunod ay hindi na makikipagtulungan ang Interpol.

Vloggers na naglalaganap ng pekeng impormasyon, sisindakin ng Kamara

Uumpisahan na ng Tri-comittee ng Kamara ang pagsisiyasat sa mga indibidwal na nasa likod ng kumakalat na fake news sa publiko ngayon, Enero 27.

Magsasakatuparan ng executive briefing ang joint panel ba binubuo ng Committees on Public Order on Public information, at Infornation Communications Technology (ICT) na pangungunahan ni Sta. Rosa Representative Dan Fernandez.

Ayon kay Fernandez, “Ang mga Pilipino ay may karapatan sa katotohanan. Dapat protektahan natin ang ating mga kababayan laban sa nga maling impormasyong nagdudulot ng takot, kalituhan, at pagkakawatak-watak ng ating lipunan”

Dagdag pa niya, “Ang fake news ay lason na sumisira sa ating demokrasya. Hindi tayo titigil hangga’t mapanagot ang mga nasa likod nito at matiyak na may tamang proteksyon ang ating kababayan”

Samantala, tatalakayin ng transparency ng mga social media platforms sa pagtukoy ang pagtanggal ng maling impormasyon, pagpapatupad ng mga hakbang na pananagutan kontra sa mga lumalabag na vloger at influencer.

Nanawagan naman si Fernandez sa publiko na huwag agad naniniwala sa mga nalalaganap online at maging maingat sa mga nasasagap na impormasyon.

Sa kabilang dako, tututukan din sa imbestigasyon ang mga kapahamakan na naidudulot ng fake news sa mga tao lalo na sa mga kabataan at maaksyonan ang mga nabibiktima ng cyberbullying at online harrassment.

Pinas, umakyat ang bilang ng mga isla

Natuklasan sa pagsusuri ng National Mapping and Resource Information Authority (NAMRIA) na mayroon ng 7,641 isla sa Pilipinas.

Saad ng NAMRIA, nadagdagan ang bilang ng mga isla mula sa kinilalang 7,107 matapos isagawa ang masusing pag-aaral.

Nabatid sa resulta na nadagdagan ng 534 isla matapos gumamit ang ahensya ng high-resolution satellite imaging na Interferometric Synthetic Aperture Radar (IFSAR).

Dagdag pa rito, lumabas na karamihan sa mga bagong isla ay maliliit pa lamang at walang naninirahan.

Sa kabilang banda, pangunahing ahensya ng Pilipinas ang NAMRIA sa pagsasagawa ng mapping at paghahatid ng impormasyon tungkol sa mga likas na yaman ng bansa.

HOME | BALITA | OPINYON | LATHALAIN| ISPORTS

---

Pilipinas, handang makipagkapit-bisig sa Interpol

Fake news, sandata ng panloloko sa karamihan

Maling balita, iwasan nating maniwala

Tropang Giga pinaluhod ang Beermen; Matagumpay na umarangkada sa ikalawang puwesto

---

HOME | BALITA | LATHALAIN | OPINYON | ISPORTS

---

Bagong bersyon ng Sex Education Bill, uusisain muna ni Pang. Marcos

Makakayanan bang pangyarihin?

Pangamba sa kabataan

Chargers pinaluhod ang NXled; Panalo sa PVL AII-Filipino naibulsa

---